مطالعهٔ جامعه شناختی تاثیرات شرایط اجتماعی، سیاسی و فرهنگی عصر مانویان بر هنر نقاشی مانوی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

کارشناسی ارشد پژوهش هنر، گروه مطالعات عالی هنر، دانشکده هنرهای تجسمی، دانشکدگان هنرهای زیبا، دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

مانویان‭ ‬با‭ ‬ارج‭ ‬نهادن‭ ‬بیان‭ ‬هنری،‭ ‬از‭ ‬هنر جهت‭ ‬ترویج‭ ‬تفکرات‭ ‬آیینی‭ ‬خویش‭ ‬بهره‭ ‬می‌بردند. ‬از‭ ‬آنجایی‭ ‬که‭ ‬هنر‭ ‬می‌تواند‭ ‬بیانی‭ ‬از‭ ‬جامعۀ‭ ‬خویش‭ ‬باشد؛ در‭ ‬ﺍﻳﻦ‭ ‬ﻣﻘﺎﻟﻪ،‭ ‬سعی‭ ‬بر‭ ‬این‭ ‬ﺍﺳﺖ‭ ‬که‭ ‬ﺑﺮ‭ ‬ﭘﺎیۀ‭ ‬ﻣﻨﺎﺑﻊ‭ ‬ﺑﻪ‭ ‬ﺟﺎی‭ ‬ﻣﺎﻧﺪﻩ‭ ‬ﺍز‭ ‬هنر‭ ‬و‭ ‬متون‭ ‬مانوی،‭ ‬با‭ ‬در‭ ‬نظر‭ ‬گرفتن‭ ‬نظریۀ‭ ‬بازتاب ‬ذیل‭ ‬رویکرد‭ ‬جامعه‭ ‬شناختی،‭ ‬به‭ ‬مطالعۀ‭ ‬آثار‭ ‬هنری‭ ‬مانوی‭ ‬و‭ ‬تأثیرات‭ ‬مؤلفه‌های‭ ‬اجتماعی‭ ‬بر‭ ‬آثار‭ ‬و‭ ‬تبیین‭ ‬چگونگی‭ ‬نمود‭ ‬الگوهای‭ ‬فرهنگی،‭ ‬اجتماعی‭ ‬و‭ ‬سیاسی‭ ‬در‭ ‬نقاشی‭ ‬این‭ ‬دوره‭ ‬پرداخته تا‭ ‬ﺑﻪ‭ ‬تحلیلی‭ ‬ﺟﺎﻣﻊ‌ﺗﺮ‭ ‬ﺍز‭ ‬فرهنگ‭ ‬تفکرات‭ ‬و‭ ‬اوضاع‭ ‬سیاسی،‭ ‬فرهنگی‭ ‬و‭ ‬اجتماعی‭ ‬آن‭ ‬دورﺍن‭ ‬و‭ ‬جامعۀ‭ ‬مانوی‭ ‬دﺳﺖ‭ ‬ﻳﺎفت. ‬هدف‭ ‬از‭ ‬تحلیل‭ ‬نشانگان‭ ‬نگاره‌های‭ ‬مانوی،‭ ‬رسیدن‭ ‬به‭ ‬الگوهای‭ ‬بازتاب‭ ‬جامعه،‭ ‬در‭ ‬این‭ ‬نگاره‌هاست. ‬از‭ ‬آنجایی‭ ‬که‭ ‬نقاشی‭ ‬مانوی ‬تأثیرگذار‭ ‬بر‭ ‬نگارگری‭ ‬ایرانی‭ ‬و‭ ‬اسلامی‭ ‬بوده‌‭ ‬است، ‬تبیین‭ ‬این‭ ‬الگو‭ ‬و‭ ‬شناخت‭ ‬آن‭ ‬روشنگر‭ ‬سیر‭ ‬نگارگری‭ ‬و‭ ‬عوامل‭ ‬مؤثر‭ ‬بر‭ ‬تحولات‭ ‬آن‭ ‬خواهد‭ ‬بود. ‬این‭ ‬پژوهش،‭ ‬به‭ ‬شیوۀ‭ ‬تفسیر‭ ‬و‭ ‬تحلیل‭ ‬محتوایی‭ ‬با‭ ‬ماهیت‭ ‬کیفی‭ ‬به‭ ‬بررسی‭ ‬آثار‭ ‬مانوی،‭ ‬رخدادهای‭ ‬تاریخی‭ ‬و‭ ‬شرایط‭ ‬حاکم‭ ‬بر‭ ‬جامعۀ‭ ‬مانوی‭ ‬پرداخته،‭ ‬با‭ ‬روش‭ ‬استقرایی‭ ‬و‭ ‬مطالعۀ‭ ‬موردی‭ ‬آثار،‭ ‬با‭ ‬هدف‭ ‬بنیادین،‭ ‬به‭ ‬تبیین‭ ‬الگویی‭ ‬از‭ ‬نشانگان‭ ‬بازتاب‭ ‬جامعه‭ ‬در‭ ‬آنها‭ ‬می‌پردازد. ‬جمع‌آوری‭ ‬اطلاعات‭ ‬در‭ ‬این‭ ‬پژوهش‭ ‬به‭ ‬روش‭ ‬کتابخانه‌ای‭ ‬صورت‭ ‬گرفته‭ ‬است‭ .‬در‭ ‬بیان‭ ‬نتایج‭ ‬این‭ ‬پژوهش‭ ‬می‌توان‭ ‬گفت‭ ‬در‭ ‬نقاشی‭ ‬مانوی،‭ ‬نمادها‭ ‬و‭ ‬نشانگان‭ ‬ایدئولوژی‭ ‬دینی ‬به‭ ‬زیبایی‭ ‬تبلور‭ ‬یافته‌اند. ‬در‭ ‬برخی‭ ‬آثار،‭ ‬تقابل‭ ‬جامعۀ‭ ‬بازرگانان‭ ‬شهری‭ ‬و‭ ‬تودۀ‭ ‬فقیر‭ ‬با‭ ‬جامعۀ‭ ‬اشرافی‭ - ‬که‭ ‬از‭ ‬دین‭ ‬درباری‭ ‬برای‭ ‬مشروعیت‭ ‬خویش‭ ‬بهره‭ ‬می‌برده‌اند‭- ‬و‭ ‬تمایل‭ ‬این‭ ‬جامعۀ‭ ‬فکری‭ ‬به‭ ‬پیروی‭ ‬از‭ ‬طبقه‌بندی‭ ‬اجتماعی‭ ‬بر‭ ‬پایۀ‭ ‬دینداری‭ ‬و‭ ‬نیکویی،‭ ‬به‭ ‬جای‭ ‬ارج‭ ‬نهادن‭ ‬به‭ ‬طبقه‌بندی‭ ‬اجتماعی‭ ‬حکومتی‭ ‬ثروتمند؛‭ ‬و‭ ‬به‭ ‬طور‭ ‬کلی‭ ‬نمودهای‭ ‬بازتاب‭ ‬تحولات‭ ‬این‭ ‬عصر‭ ‬پر‭ ‬آشوب،‭ ‬تقابل‭ ‬و‭ ‬جدل‌های‭ ‬فکری‭ ‬حمایت‌های‭ ‬مالی‭ ‬و‭ ‬حکومتی‭ ‬و‭ ‬جهت‌گیری‌های‭ ‬فکری‭ ‬در‭ ‬آثارهنری‭ ‬تصویری‭ ‬مانوی‭ ‬مشهود‭ ‬است‭.‬

کلیدواژه‌ها

مطالعات هنرهای زیبا
دوره 5، شماره 11 - شماره پیاپی 11
هنر و رسانه
خرداد 1404
صفحه 5-13

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار