نقد پسااستعماری تصاویر تولید شده توسط هوش مصنوعی به‌مثابه رسانه مطالعۀ موردی: استیبل دیفیوژن نسخۀ SDXL

نوع مقاله : نقد و گفت‌و‌گو

نویسنده

دانشگاه علم و فرهنگ

چکیده

در جهان دیجیتالی امروز، تولید تصویر دیگر به دست نقاشان و عکاسان محدود نمی‌شود؛ بلکه هوش مصنوعی نیز به تولیدکننده‌ی معنا و تصویر تبدیل شده است. اما این تولید تصویر، نه امری بی‌طرف، بلکه ادامه‌ی یک گفتمان تاریخی و سلطه‌محور است. مدل‌های تولید تصویر، اغلب با مجموعه داده‌هایی آموزش دیده‌اند که به‌شدت از هژمونی فرهنگی غرب تأثیر گرفته‌اند. نتیجه‌ی این امر، بازتولید تصویری از "دیگری" است که نه بر اساس خودآگاهی و تنوع فرهنگی، بلکه بر پایه‌ی ادراک غربی از شرق و جهان شکل گرفته است.
از ۲۰۲۲ به این سو، هوش مصنوعی های تولید تصویر از متن؛ تکنولوژی، صنعت تصویر سازی و جهان را دگرگون کرده‌اند، این هوش مصنوعی های تصویرساز بر اساس داده های رسانه‌ای و اینترنتی تغذیه شده اند. تصویری که میسازد، بیش از آنکه بازتاب واقعیت باشد، پژواکی از تاریخ بصری سلطه و قدرت است. این ابزارها، با کمترین موانع دسترسی، امکان تولید تصویر را فراهم آورده‌اند، تصاویری که نه خنثی‌اند، نه تصادفی. این تکنولوژی، به داده‌های تاریخی، فرهنگی و اجتماعی‌ای متکی است که خود محصول گفتمان‌های سلطه و استعمار هستند. اکنون دیگر مسئله این نیست که هوش مصنوعی تولید تصویر می‌کند؛ بلکه چگونه تصویری تولید می‌کند؟ به نفع چه روایت‌هایی؟ به زیان چه فرهنگ ها، چهره‌ها و هویت‌هایی؟ چگونه هوش مصنوعی، حتی در مدرن‌ترین شکل خود، همچنان در بازتولید الگوهای کهنه‌ی قدرت و بازنمایی گرفتار است؟