1
عضو هیئت علمی گروه معماری، مؤسسه آموزش عالی فردوس، مشهد، ایران
2
دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه معماری، مؤسسه آموزش عالی فردوس، مشهد، ایران.
چکیده
ماهیت، میزان کمبود و وجوه نیازهای سکونتی، برحسب گروه‌های درآمدی و قشرهای اجتماعی متفاوت است. بدیهی است هریک، به تبع ویژگی‌های خود، راه‌حل‌های متفاوتی را طلب می‌کند. یکی از این راه‌حل‌ها، مسکن انعطاف‌پذیر می‌باشد. واحد مسکونی انعطاف‌پذیر، این امکان را به ساکنان می‌دهد که خانۀ خود را متناسب با فرهنگ، شیوۀ زندگی، الگوهای رفتاری، نیازهای فضایی و ... ساماندهی کنند. از آنجا که انسان‌ها معمولاً تنوع‌طلب هستند و ثابت ماندن شرایط محیطی، موجب نارضایتی آنها می‌گردد، لذا وجود امکاناتی برای ایجاد تغییرات فضایی در محیط زندگی خود را مطلوب ارزیابی می‌کنند. اهداف پژوهش پیش رو، دستیابی به مؤلفه‌های مؤثر بر ارتقاء کیفیت مسکن، معرفی انواع روش‌های انعطاف‌پذیری در فضای مسکونی و ارائۀ راهکارهایی جهت ارتقاء کیفیت محیط زندگی با استفاده از انعطاف‌پذیری است. روش تحقیق این مقاله، توصیفی - تحلیلی است. ابتدا با مطالعۀ منابع و اسناد کتابخانه‌ای و اینترنتی، به معرفی مؤلفه‌های مؤثر جهت ارتقاء کیفیت محیط مسکونی پرداخته شده و مؤلفۀ انعطاف‌پذیری به عنوان اساسی‌ترین و مهم‌ترین عامل، یاد شده است. در همین راستا، ابتدا گونه‌های مختلف انعطاف‌پذیری در مسکن که شامل: تنوع‌پذیری (فضای چندعملکردی)، تطبیق‌پذیری (جابجایی فصلی و روزانه) و تغییرپذیری (تفکیک و تجمیع) است، مورد بررسی قرار گرفته و مؤلفه‌های مؤثر در ارتقاء کیفیت مسکن با استفاده از انعطاف‌پذیری، راهکارها و نتیجۀ حاصله از هرکدام در قالب مدلِ مفهومی پژوهش استخراج گشته‌اند. در بخش دوم پژوهش، نحوۀ عملکرد هریک از مؤلفه‌ها در نمونۀ موردی (خانۀ شریفی‌ها)، مورد بحث و تحلیل قرار گرفته است.
)