تئاتر برای مردم: تاثیر اندیشۀ برشتی بر تولید و اجرای نمایش " 1789" توسط آریان منوشکین در گروه تئاتر خورشید

نوع مقاله : ترجمه

نویسنده

استادیار دانشگاه هنر تهران

چکیده

آریان منوشکین، کارگردان معاصر فرانسوی و سرپرست گروه تئاتر خورشید است که به سبب فعالیت‌های تئاتری، گرایش‌ به فرمالیسم و تئاتر ملل شهرت دارد (Singleton, 2010: 29). تئاتر او توسط مردم و برای مردم خلق می‌شود و این یعنی در هم شکستن آن ادراکِ عرفی که تئاتر را از آنِ نخبگان می‌پندارد. جایگاه انقلابی منوشکین در تئاتر را می‌توان در اعتقاد او به قدرتِ "خلق جمعی" تئاتر، به عنوان آزادانه‌ترین شکل هنری که توان رویارویی با پرسش‌های سیاسی را دارد، جستجو کرد. امکان تصمیم‌گیری برای تمام اعضای گروه در مرحلۀ تولید و اجرا می‌تواند به مثابۀ استعاره‌ای از یک نظام سیاسی مبتنی بر مشارکت مدنی باشد. تئاتر منوشکین به تماشاگران می‌آموزد که چگونه به آنچه می‌بینند واکنش انتقادی نشان داده و سپس آن واکنش انتقادی را بدل به فعالیت و مشارکت سیاسی کرده و به اجتماع خود شکل دهند. یکی از عناصر محوری اندیشۀ منوشکین، آگاه‌سازی تماشاگران از توانایی مشارکت بالقوه‌شان در روند تحول و دگرگونی است. شهروندان به جای اینکه شاهدان منفعل رویدادهای سیاسی و اجتماعی باشند باید شهامت دست به عمل زدن را احساس کرده و نقش فردی خود را در تاریخ به خاطر داشته‌باشند. چنین رویکردی بی‌شک ملهم از هنرمندی است که پیشتر از منوشکین آثارش در ردۀ تئاتر سیاسی جای گرفتند؛ یعنی برتولت برشت. یکی از دلایل شهرت برشت ابداع اصطلاح "فاصله‌گذاری" بود که تلاشی جدی برای دستیابی به واکنشی سیاسی به شمار می‌رفت. واژۀ فاصله‌گذاری معنایی عکسِ تعلیقِ ساختگی و دروغینی دارد که از ملزومات اغلب اشکال نمایش‌های سرگرم‌کننده به شمار می‌رود...